मन-तरंग

आठवणी २ - मु. पो. बारामती   बारामतीमधून पसारा आवरला आणि पुणे जिल्ह्यातल्या राजगुरूनगरला आम्ही आलो. पुण्यापासून जेमतेम एक तासाच्या अंतरावर असलेले राजगुरूनगर तसे खेडेगावच. म्हणून त्याचे नाव खेडच होते. पण भगतसिंग, सुखदेव आणि राजगुरूंपैकी राजगुरू ह्या गावाचे, म्हणून त्यांच्या सन्मानाप्रीत्यर्थ राजगुरूनगर हे नाव ठेवण्यात आले. पण शाळेत कसे खरे नाव असते आणि घरी एखादे लाडाचे आणि तेच आपल्या आवडीचे. तसेच राजगुरूनगरमध्ये राहणाऱ्यांसाठी ते कायमच खेड होते. खेड म्हणजे पुणे-नाशिक हायवेवर नाशिककडे जाताना भीमा नदीवरचा पूल ओलांडल्यावर डाव्या बाजूला उतरले की वसलेले गाव. थोडे अंतर चालले की वेस ओलांडायची आणि मग गावामध्ये प्रवेश. खेडमध्ये आम्ही ऑगस्ट १९८३मध्ये राहायला गेलो. मी तेव्हा नुकतीच पहिलीत गेले होते. तर तिथे गेल्यावर बाबांनी आधी एका नव्याने बांधलेल्या चाळीत दोन शेजार-शेजारची घरे भाड्याने घेतली. पण अतिशय निकृष्ट प्रतीचे बांधकाम होते. त्यामुळे पावसाळा असल्याने घर गळत होते. मग आईने जवळपास चौकशी केल्यावर कळले की जवळच कटारे वकिलांकडे जागा रिकामी होत आहे. मग आम्ही साधारण २ महिन्यांत तिकडे राहायला गेलो आणि

आठवणी १ - प्रस्तावना माझे बाबा पाटबंधारे खात्यात कामाला असल्याने त्यांची साधारण दर चार वर्षांनी बदली होत असे. पाटबंधारे खात्याची कामे सुरू असतील अशा ठिकाणी म्हणजेच बर्‍यापैकी लहान आणि अगदीच क्वचित शहरात बदली होत असे. आई बाबांचे लग्न झाल्यापासून आणि माझ्या जन्माच्या आधी भाळवणी, सातारा, करमाळा अशा ठिकाणी बदल्या झाल्या होत्या. बदली झाली की चंबूगबाळे आवरायचे अन् निघायचे. सामानाची बांधाबांध व्यवस्थित करता यावी म्हणून आईने त्या काळात मिळत असतील ती खोकी तसेच पॅकिंगसाठी म्हणून आमचे लहानपणीचे कपडे सांभाळून ठेवले होते. एवढी गावे फिरलो तरी कपाचा एक टवकासुध्दा निघाला नाही असं पॅकिंग असायचं. आमची अशी फिरस्ती सुरू होती  तोपर्यंत मी बरीच लहान होते त्यामुळे आवराआवरीत मदत केलेली मला तरी आठवत नाही. खरंतर आज पर्यंत मला वाटत होते की मला पूर्वीचे काहीच आठवत नाहीये. जणू आठवणींचे गाठोडे कुठेतरी सोडून आले आहे. पण आज आवर्जून बसले तर ते गाठोडे आणि त्यातल्या कित्येक आठवणी  सापडल्या आहेत. ह्या आठवणींचे तुकडे वेचता वेचता केवढा कोलाज तयार होतो ते बघायचं.   अगदी सुरुवातीपासून सुरुवात करायची तर सोलापूरपासून सुरु कराव

पूर्वी म्हणजे ५-६ वर्षांपूर्वी मला आठवणीत रमणे जमायचेच नाही. असं वाटायचं की गेला तो काळ, आता काय रमायचं आहे त्यात! पण दरम्यानच्या काळात बऱ्याच गोष्टी बदलल्या. वेगात धावणाऱ्या आयुष्याला जाणीवपूर्वक एक ब्रेक लावला. आणि ह्या लॉकडाऊनने तर आयुष्य अजूनच संथ झालं. घरातले सगळेच त्यामानाने निवांत असल्याने, बऱ्याच जुन्या आठवणींना उजाळा मिळाला. तशातच मिसळपाव ह्या मराठी साईटने गणेश लेख मालेअंतर्गत 'आठवणी' हा विषय दिला आणि मी आठवणींमध्ये कधी रमले ते कळलंच नाही.  माझ्या बाबांच्या बदलीच्या नोकरीमुळे आम्हाला वेगवेगळ्या गावांत राहायला मिळाले. त्यामुळे लिहायला सुरु केलं तेव्हा आमचा तो प्रवास टिपावा असा विचार केला. तसा लेख लिहायला घेतला आणि लेखाची लांबी खूपच वाढायला लागली असे वाटले. त्यामुळे लेख एकापेक्षा जास्त भागांमध्ये विभागायचा ठरवलं. त्यातलाच एक भाग मिसळपाव वरील गणेश लेख मालेअंतर्गत प्रकाशित झाला. इतर काही भागांचे लेखन आधीच झाले असल्याने तेदेखील प्रकाशित करायचे ठरवले.     माझं आयुष्य काही जगावेगळं नव्हतं. त्यामुळे आठवणी पण तश्या साध्या सरळच आहेत. अश्या ह्या साध्यासुध्या आठवणींचे लेखन आपण रसि

Ingredients: Whole wheat flour – 1 cup Salt – ½ teaspoon Red chilli powder – ½ teaspoon Chaat masala – ½ teaspoon or as per your taste Coriander – for garnishing Oil – For frying Procedure: 1. Knead dough of whole wheat flour with salt in it. 2. Grease it and keep it covered for 15 minutes. 3. Make 4 equal parts of the dough. 4. Roll each part into a circle using dry flour. 5. Cook it in a griddle on high-medium high flame. 6. Your whole wheat tortillas are ready. Keep them aside and let them cool down. 7. Cut each tortilla into 1 – 1.5 inch wide strips. They should be 4-5 inches long so that it will be easier to fry them. 8. Take enough oil in a frying pan and deep fry these tortilla strips golden brown. 9. Sprinkle salt, red chilli powder, chaat masala on the deep fried tortilla crisps. Garnish it with coriander if you like and gorge on it. 𝗛𝘂𝗵! 𝗦𝘂𝗰𝗵 𝗮 𝗹𝗲𝗻𝗴𝘁𝗵𝘆 𝗽𝗿𝗼𝗰𝗲𝘀𝘀 𝗶𝘁 𝗶𝘀. 𝗗𝗼 𝘆𝗼𝘂 𝘄𝗮𝗻𝘁 𝗮 𝘀𝗵𝗼𝗿𝘁 𝗰𝘂𝘁𝗺

होते उभी एकटी खोल डोहाच्या काठाशी  अथांग खोली त्याची होती ओढत तळाशी डोहाकाठची मी, हे चित्र दिसत होते सुखद मलाच होती ठाव माझी आंदोलने दुःखद लाटेने पुसावे वाळूतील रेषेस जैसे  वाटे नष्ट होईल माझे अस्तित्व तैसे खेचले डोहापासूनी काळ्या असा धागा एक रेशमाचा  अन् दिला त्याने अर्थ नवा जीवनाचा

सकाळचे साडेदहा वाजत आले होते. अलका घड्याळाकडे बघत तिची घरातील कामे उरकत होती. कामे काही संपता संपत नव्हती. घड्याळाच्या धावणाऱ्या काट्यांशी जणू तिची शर्यत लागली होती. घरातील ही कर्तव्ये काय कमी म्हणून अजून बाहेर जाऊन यायचे होते. सकाळची शाळा संपवून मुलं परतायच्या आत तिला घरी यायचे होते. शेवटी सर्व कामे आटपून आणि स्वतःचे आवरून बाहेर जाण्यासाठी तयार झाली. बाहेर अंगाची लाहीलाही करणारा वैशाख वणवा पेटला होता. त्यामुळे उन्हापासून बचाव करण्यासाठी तिने अंगात सनकोट, डोके अन् चेहरा झाकायला ओढणी आणि डोळ्यावर गॉगल असा जामानिमा केला. गाडीला किक मारून, कर्वेरस्त्यावरून गाडी हाकत ती पोचली. .  .  .  .  .  .  .  .  सोनल हॉलला. खास कॉटनचे कलेक्शन असलेले प्रदर्शन पाहायला. 

साहित्य: १. मैदा १ कप २. पिठी साखर १/३ कप ३. जाड पोहे किंवा ओट्स २ चमचे ४. लोणी(घरी तयार केलेले किंवा अनसॉल्टेड बटर) १/२ कप ५. खाण्याचा सोडा (बेकिंग सोडा) १/८ टी स्पून ६. मीठ चिमूटभर ६. चॉकोलेट चिप्स किमान १/४ कप   कृती: १. लोणी फ्रिजबाहेर काढून ठेवलेले असावे. एका खोलगट भांड्यात लोणी आणि पिठी साखर एकत्र करावी. आणि बीटरने चांगले एकजीव करून घ्यावे. इलेक्ट्रिक बीटर असेल तर लवकरात हे मिश्रण एकत्र आणि मऊसूत होते. २. ओट्स किंवा जाड पोहे कोरडेच भाजून घ्यावेत. आणि मिक्सरमध्ये पूड करून घ्यावी.     ३. बारीक चाळणीने मैदा, सोडा आणि मीठ हे साहित्य एकत्र एका वेगळ्या ताटात चाळून घ्यावे. ४. क्रमांक ३ च्या पायरीतील पदार्थ आणि बारीक केलेली पोहे/ओट्सची पूड लोणी आणि पिठी साखरेचे जे तयार मिश्रण आहे त्यात एकत्र करावेत. आणि बीटरने पुन्हा सर्व पदार्थ एकजीव करावेत. ५. आता ह्या सर्व पदार्थांचा मऊसूत गोळा तयार होईल. ह्यात चॉकोलेट चिप्स घालून अलगद एकत्र करावे. ६. आता ह्याचे १२ एकसारखे गोळे करून घ्यावेत. ७. दरम्यान कढई गॅसवर मध्यम आचेवर १० मिनिटांपर्यंत तापायला ठेवावी. (कढई पातळ बुडाची असे

साहित्य: दूध १/२ लीटर साखर १/२ वाटी मिल्क पावडर ४ चहाचे चमचे साय २-३ चमचे १० - १२ केशराच्या काड्या कृती: १. एका कढईत दूध तापवायला ठेवावे.  २. दुधाला उकळी आल्यावर १० मिनीटे उकळू द्यावे.  ३. आता ह्या दुधात साखर घालून पळीने ढवळावे.  ४. साखर विरघळल्यावर त्यात मिल्क पावडर घालावी. पळीने व्यवस्थित ढवळावे म्हणजे दुधाची पावडर नीट एकजीव होईल. ५. केशराच्या काड्या दुधात (साधारण १/४ वाटी दूध) मिसळून ते दूध उकळत्या दुधात घालावे.  ६.आता ह्यात साय घालून २ मिनीटे उकळू द्यावे.  ७. गॅस बंद करून हे दूध गार करायला ठेवावे.  ८. दूध गार झाल्यावर मिक्सरमध्ये फिरवून घ्यावे. म्हणजे सायीचे तुकडे एकजीव होतील.  ९. आता हे दूध कुल्फीचे मोल्ड असतील तर त्यात किंवा कुल्हड़ असतील तर त्यात किंवा हवाबंद डब्यात घालून फ्रीजरमधे ठेवावे.  १०. ५-६ तासात कुल्फी तयार.  टीप: १. कुल्हड़ मध्ये घालून कुल्फी करायला ठेवल्यास अॅल्युमिनियम फॉईल वापरून घट्ट बंद करावे.  २. आवडत असल्यास बदाम आणि पिस्त्याचे काप देखील घालू शकता.  ३. ह्या प्रमाणात ४ माणसे मनसोक्त कुल्फी खाऊ शकतात. 

असे वाटत असेल ना की ही कुठली पाककृती देत आहे मी. कृती पारंपारिकच आहे परंतु लक्ष वेधले जावे म्हणून नावाला ट्विस्ट दिला आहे. केळ आणि कणकेचे गोडाचे थालिपीठ आहे हे.  म्हणून केक (केळ आणि कणकेचे) थालिपीठ.  आज प्रथमच मी केले आणि खाल्ले देखील. परंतु चवीची पावती नवर्याने दिली कारण त्याने त्याच्या लहानपणी खाल्ले आहे.  घरी केळी आणून बरेच दिवस झाले होते आणि २ केळी उरून खूप पिकली होती. इतरवेळी कदाचित टाकून दिली असती. पण सध्याच्या काळात आहे ते जिन्नस टाकून न देता कसे वापरता येईल ह्याचा विचार केला जातो. मग केळ घालून शिरा करायचा ठरवला पण २ केळी जास्त झाली असती. मग १ केळ वापरून शिरा आणि दुसरे केळ वापरून ही थालिपीठे केली.  साहित्य: केळ - १ कणिक - साधारण १.५ वाटी गूळ - २ मोठे चमचे अगदी बारीक चिरून मीठ - चिमूटभर कृती: वरील सर्व साहित्य एकत्र करून जरा मळल्यासारखे केले. आणि गरजेनुसार पाणी घालून जरा सैलसर पीठ मळले.  ह्या पिठाचे ४ एकसारखे गोळे केले आणि लहान लहान थालिपीठे थापून तुपावर भाजली.  नेहमीची थालिपीठे भाजतो तसे प्रथम झाकण ठेवून भाजले.  तुपावर दोन्ही बाजूने भाजली